literatuur

Radna Fabias wint Grote Poëzieprijs, C. Buddingh’-prijs is voor Roberta Petzoldt

Tijdens Poetry International heeft Roberta Petzoldt voor haar debuut Vruchtwatervuurlinie (Van Oorschot 2019) de C. Buddingh’-prijs ontvangen. Volgens de jury creëert zij op intieme wijze ‘een verrassend nieuw poëtisch universum, wat weergaloze gedichten en tijdloze regels oplevert’. De C. Buddingh’-laureaat van vorig jaar,
Radna Fabias, is nu met Habitus (De Arbeiderspers, 2018) uitgeroepen tot winnaar van de eerste Grote Poëzieprijs. De jury noemt Fabias’ debuut ‘een steengoede bundel omdat ‘identiteit’ hier vanuit vele gezichtspunten wordt onderzocht’. Piet Gerbrandy omschreef Habitus in Ons Erfdeel als ‘een overrompelend boek’.

Het gebeurt niet vaak dat critici een poëziedebuut unaniem tot meesterwerk uitroepen, maar dat is wat in 2018 gebeurde met Habitus van Radna Fabias. De zegetocht die toen begon, leidde al tot vier bekroningen: de Herman de Coninckprijs, de Awater Poëzieprijs, de C. Buddingh’-prijs en nu dus de Grote Poëzie Prijs (opvolger van VSB Poëzieprijs), die tijdens Poetry International in Rotterdam is uitgereikt.

De jury van de Grote Poëzie Prijs las honderdvijftig dichtbundels en het viel haar op “dat er veel gedichten waren die een expliciet of impliciet politieke lading hadden: blijkbaar vraagt deze tijd om een antwoord van de literatuur”. De Nederlandstalige poëzie blijkt ook divers: vele bevolkingsgroepen waren vertegenwoordigd op de inzendingslijst.

Politiek en divers: dat geldt ook voor Radna Fabias’ bundel. De jury verwoordt het zo:

Het is verleidelijk om Habitus van Radna Fabias te beschrijven als een bundel die ‘de zwarte stem’ vertegenwoordigt in de Nederlandse poëzie (…) Maar met die betiteling van ‘zwarte stem’ alleen doen we deze poëzie te kort. Habitus is juist een steengoede bundel omdat ‘identiteit’ hier vanuit vele gezichtspunten wordt onderzocht. (…). De pijnlijke erfenis van het koloniale verleden komt aanbod maar de toon is nergens eenstemmig of gelijk hebberig: eerder ironisch en geestig. (…) De bundel is te lezen als een felle aanklacht, maar tegelijk is het ook telkens meer dan dat. Fabias graaft net zo lang in wat bedenkelijk is – waarbij ze ook zichzelf niet spaart – totdat de complexiteit van een probleem zich openbaart. Dit maakt dat Habitus deelneemt aan het ‘gesprek van de dag’, maar tegelijk – en belangrijker – dat de bundel er ook een krachtig tegengif tegen is. Niets is eenvoudig in deze bundel, niets is op te lossen met een paar slimme oneliners of standpunten. Fabias maakt het persoonlijke politiek en het politieke persoonlijk.

Fabias (1983), afkomstig uit Curaçao, studeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en schreef al jaren poëzie, maar heeft gewacht met publiceren totdat haar werk echt goed was. Habitus kwam er nadat iemand van uitgeverij De Arbeiderspers het gedicht had opgemerkt waarmee zij in 2016 de poëzieprijs van de stad Oostende had gewonnen. Dat was een sterk staaltje literaire scouting, gezien de vele prijzen die ze al ontving. Daarnaast kreeg ze ook één van de drie C.C.S. Crone Stipendia 2018 voor beloftevolle Utrechtse auteurs. Fabias was ook genomineerd voor de Eline van Haarenprijs (die uiteindelijk naar Mieke van Zonnenveld ging voor Leger).

Piet Gerbrandy was in Ons Erfdeel 3/2018 vol lof over Habitus. Volgens hem is de bundel “volkomen terecht binnengehaald als een rijp en overrompelend boek”:

Fabias is een betrokken waarnemer, die er tegelijk in slaagt zich te laten vervoeren en daarbij de lezer mee te slepen, én een kritische distantie te behouden. Het werk is lyrisch, retorisch effectief, afwisselend teder en keihard, en hier en daar ook heel grappig. (…) Habitus is dus een door en door politiek project, en wat dat aangaat past Fabias in een nieuwe stroming van jonge, zelfbewuste, “zwarte” dichters die zich expliciet uitlaten over maatschappelijke misstanden als racisme en seksisme, zoals Simone Atangana Bekono (Hoe de eerste vonken zichtbaar werden, Lebowski, 2017) en Dean Bowen (Bokman, Jurgen Maas, 2018). Het werd hoog tijd dat dergelijke thema’s in de Nederlandstalige poëzie aan de orde kwamen. Maar dat is niet de enige reden waarom Habitus moet worden omarmd (al zou het op zichzelf een legitieme motivatie kunnen zijn). Nee, het zijn de vaart en ritmiek, de rijkdom aan beelden en de subtiliteit van de visie op het menselijke bestaan die maken dat dit grote poëzie is.

Lees hier de volledige recensie van Gerbrandy, en bekijk hieronder een video van op de Nacht van de Poëzie, waarin Radna Fabias een reeks gedichten voordraagt.

Tijdens Poetry International werd ook de C. Buddingh’-prijs voor het beste Nederlandstalige poëziedebuut uitgereikt. De eer viel te beurt aan Roberta Petzoldt, die begin 2019 Vruchtwatervuurlinie publiceerde bij Van Oorschot.

Dit zei de jury over Petzoldts eersteling:

Als een omgekeerde beeldenstormer verbindt Roberta Petzoldt in Vruchtwatervuurlinie scheermesscherpe observaties, gebeurtenissen, personen, tijden, gedachten en thema’s op ingenieuze wijze met elkaar in een wereld vol absurde beelden die toch kloppen; een talige werkelijkheid waarin ganzen roddelen over de lente, iemand een landgrens doorslikt en een zwarte papegaai twee alibi’s onder de vleugel vandaan haalt. Op intieme wijze creëert de dichter zo een verrassend nieuw poëtisch universum, wat weergaloze gedichten en tijdloze regels oplevert. (…)

Op het poëziefestival in Rotterdam zijn ook prijzen uitgereikt door jongeren, op initiatief van School der Poëzie. Hun Communityprijs ging naar Ted van Lieshout voor Ze gaan er met je neus vandoor, Roelof ten Napel kreeg de Jongerenprijs voor Het woedeboek, waarmee hij ook kans maakte op De Grote Poëzieprijs én de C. Buddingh’-prijs.

• C. Buddingh'-prijs
• Grote Poëzieprijs
• Poetry International
• Radna Fabias
• Roberta Petzoldt